UNESCO tổ chức ngày hội vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học

Nhằm tôn vinh sự xuất sắc của nữ giới trong nghiên cứu khoa học và chia sẻ câu chuyện đầy cảm hứng của những nhà nghiên cứu nữ hàng đầu thế giới, Quỹ L'Oréal và tổ chức UNESCO vừa tổ chức một sự kiện chưa từng có: Ngày hội Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (the For Women in Science Festival) 2021.

Ngày hội Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học.

Chương trình diễn ra ngày 7/12 thu hút 40 diễn giả từ khắp nơi trên thế giới tham gia chia sẻ về sự nghiệp và công việc của họ. Đây là những nhà khoa học có nhiều nghiên cứu đột phá trong lĩnh vực y sinh, công nghệ, vũ trụ, năng lượng, những nhà hoạt động xã hội, nhà báo đấu tranh cho nữ quyền, bình đẳng giới và biến đổi khí hậu.

Hai vấn đề được đưa ra chương trình nghị sự toàn cầu bởi cuộc khủng hoảng Covid-19 tại ngày hội. Một là nâng cao sức khỏe toàn cầu, thảo luận vai trò của nhà khoa học nữ trong việc định hướng nghiên cứu y tế và thiết kế các hệ thống y tế mới.

Hai là giải mã cuộc cách mạng kỹ thuật số, trong đó bàn về việc đảm bảo bình đẳng cho các nhà khoa học nữ đóng góp toàn diện vào thế giới khoa học công nghệ mới (từ trí tuệ nhân tạo, robot, đến khoa học vật liệu và dự trữ năng lượng).

Theo Báo cáo Khoa học mới nhất của UNESCO, mặc dù có một số tiến bộ, nhưng vẫn chỉ có 33% các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới là phụ nữ. Sự phát triển này vẫn còn quá chậm, các rào cản quan trọng vẫn tồn tại như một thực tế vô hình trong nghiên cứu. Phụ nữ vẫn còn gặp nhiều khó khăn để được công nhận và tiếp quản các vị trí quản lý cấp cao: Năm 2019, phụ nữ vẫn chỉ chiếm 19% trong số các nhà phát minh; hay trong trí tuệ nhân tạo, một trong những lĩnh vực nghiên cứu tiên tiến nhất, phụ nữ chỉ chiếm 22% số chuyên gia, và không ai trong số những người đoạt Giải Nobel khoa học năm 2021 là nữ. Kể từ khi Giải thưởng này được thành lập vào năm 1901, chỉ có ít hơn 4% người đạt giải Nobel là nữ giới.

Tình trạng này là kết quả của những rào cản mang tính hệ thống, của những thành kiến vô thức, sự phân biệt giới tính và phân biệt đối xử dai dẳng ở tất cả các giai đoạn trong sự nghiệp của các nhà khoa học nữ. Đây không chỉ là vấn đề của phụ nữ mà là vấn đề của ngành nghiên cứu nói chung, vì nghiên cứu khoa học phải mang tính bao trùm và cần huy động mọi tài năng sẵn có. Để đối mặt với những thách thức hiện tại và tương lai, giải pháp cho bình đẳng giới phải là giải pháp căn cơ.

Kinh nghiệm cho thấy rằng sự thiếu đa dạng trong các nhóm nghiên cứu đã dẫn đến những thất bại trong đổi mới. Ví dụ, công nghệ nhận dạng khuôn mặt bị cho là phân biệt đối xử khi một nghiên cứu đo lường độ chính xác của hệ thống phân loại theo giới tính và loại da, được sử dụng nhiều trong chăm sóc sức khỏe và thực thi pháp luật. Kết quả cho thấy các hệ thống hoạt động tốt hơn nhiều đối với nam giới so với phụ nữ, sự khác biệt trở nên trầm trọng hơn khi nói đến sự khác biệt về màu da, khiến phụ nữ da sẫm màu thường bị phân loại sai. Trong khi tỷ lệ sai sót ở nam giới da sáng hơn là 1%, thì tỷ lệ này ở phụ nữ da sáng hơn là 7% và phụ nữ da sẫm màu là 35%. Kết quả kém như vậy đã làm chậm đáng kể khả năng ứng dụng công nghệ này.

Chính vì vậy, việc nghiên cứu toàn diện hơn sẽ mang lại cơ hội phát triển lớn. Và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, các nhóm nghiên cứu có đa dạng giới sẽ có nhiều khả năng đưa ra những đổi mới vượt bậc trên thị trường trong một khoảng thời gian hai năm và nhiều công ty do phụ nữ lãnh đạo có hoạt động tốt hơn gấp ba lần so với những công ty có CEO nam.

Hoàng Hằng (T/h)