AI khiêu chiến: rủi ro an ninh mạng thầm lặng

Các lỗ hổng chưa vá và zero - day, các mối đe dọa từ nội bộ, lỗi cấu hình đám mây, tấn công chuỗi cung ứng phần mềm và lỗi do con người là những rủi ro thầm lặng và phức tạp, còn nguy hiểm hơn cả các mối đe dọa phổ biến như phần mềm tống tiền hay tấn công giả mạo.

Đây là nhận định được nêu ra tại báo cáo do IDC thực hiện tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Theo các chuyên gia phân tích báo cáo cho biết, các mối đe dọa này nguy hiểm vì thường vượt qua được các hệ thống phòng thủ truyền thống, khai thác các điểm yếu trong nội bộ và khoảng trống trong khả năng hiển thị.

Kết quả khảo sát của IDC cũng cho thấy sự gia tăng đáng kể cả về quy mô lẫn mức độ tinh vi của các mối đe dọa mạng tại đây.

Trong đó, các mối đe dọa gia tăng nhanh nhất là: phần mềm mã hoá tống tiền (32%), lỗ hổng đám mây (28%), các cuộc tấn công vào hệ thống IoT/OT (24%), tấn công chuỗi cung ứng (22%), các lỗ hổng chưa vá và zero-day (20%). Những mối đe dọa này đang leo thang và mở rộng nhanh chóng nhờ tập trung vào khai thác các “khoảng trống” trong quản trị, khả năng hiển thị và độ phức tạp của hệ thống, khiến chúng khó bị phát hiện hơn và có khả năng gây thiệt hại lớn hơn khi thành công.

Hậu quả không chỉ dừng lại ở thời gian ngừng vận hành. Tác động lớn nhất của các cuộc tấn công mạng đối với doanh nghiệp bao gồm: gián đoạn hoạt động (58%), trộm cắp dữ liệu và xâm phạm quyền riêng tư (54%), mất niềm tin của khách hàng (50%), bị xử phạt theo quy định (20%). Thiệt hại tài chính cũng rất nặng. 44% số người tham gia khảo sát cho biết họ đã bị vi phạm dữ liệu dẫn đến thiệt hại tài chính, trong đó cứ bốn vụ thì một vụ có chi phí trên 500.000 USD.

Chỉ 8% tổ chức tự tin khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công mạng bởi AI

Khảo sát tại Việt Nam còn cho thấy, gần 52% tổ chức cho biết đã gặp phải các mối đe dọa mạng được hỗ trợ bởi AI trong năm qua. Các mối đe dọa này đang mở rộng rất nhanh, với 54% tổ chức ghi nhận mức tăng gấp 2 lần và 36% báo cáo tăng gấp 3 lần.

Thế hệ mối đe dọa mới được hỗ trợ bởi AI khó bị phát hiện hơn, thường lợi dụng các điểm yếu trong hành vi con người, các lỗi sai trong cấu hình hệ thống và lỗ hổng trong quản lý định danh. Tại Việt Nam, các mối đe dọa an ninh mạng phổ biến do AI hỗ trợ gồm: các cuộc tấn công dò mật khẩu (brute force) hay sử dụng mật khẩu bị thất thoát để đăng nhập thử vào hàng loạt hệ thống (credential stuffing), tấn công Social Engineering do AI hỗ trợ, sử dụng công nghệ deepfake trong các vụ lừa đảo qua email doanh nghiệp (BEC), tự động thu thập thông tin chi tiết về bề mặt tấn công, AI đối nghịch và đầu độc dữ liệu (data poisoning).

Mặc dù các cuộc tấn công được hỗ trợ bởi AI đang gia tăng, nhưng chỉ có 8% tổ chức cảm thấy tự tin vào khả năng phòng thủ hiện tại. Trong khi đó, 30% thừa nhận rằng các mối đe dọa do AI điều khiển đã vượt quá khả năng phát hiện của họ, và 33% tổ chức được khảo sát tại Việt Nam hoàn toàn không có khả năng giám sát các loại hình tấn công này. Điều này phản ánh rõ những hạn chế và khoảng trống trong công tác chuẩn bị và sẵn sàng trước làn sóng tấn công mới.

Đặc biệt, nghiên cứu của IDC còn nhấn mạnh, những kẻ tấn công đang nhanh chóng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để mở rộng quy mô các cuộc tấn công âm thầm và với tốc độ nhanh, khiến các đội ngũ bảo mật gặp khó khăn trong việc phát hiện và phản ứng kịp thời.

Rủi ro mạng không còn nhất thời mà thường trực, dai dẳng

Chia sẻ tại sự kiện Accelerate 25 Asia diễn ra ngày 3 tháng 6 tại Hà Nội, ông Nguyễn Gia Đức, Giám đốc quốc gia Fotinet Việt Nam cho biết, an ninh mạng ngày nay không còn là những cuộc tấn công tức thời, mà là một trạng thái liên tục, dai dẳng. Nhiều thiết bị bị tấn công bởi các lỗ hổng có từ 14-15 năm trước. AI đang là vũ khí mới khiến các cuộc tấn công lừa đảo đã bị cá nhân hóa, có kế hoạch rõ ràng và không phải đơn lẻ, còn là trên diện rộng. Tội phạm mạng sử dụng AI đã tăng gấp 3 lần trên khắp Châu Á - Thái Bình Dương. “Trong bối cảnh các mối đe dọa không ngừng biến đổi như hiện nay, tốc độ, sự đơn giản và chiến lược là những yếu tố quan trọng hơn bao giờ hết. Chúng tôi tập trung giúp các tổ chức, doanh nghiệp chuyển đổi từ các biện pháp phòng thủ rời rạc sang hệ sinh thái bảo mật thông minh, ứng dụng AI có khả năng mở rộng và thích ứng linh hoạt với các mối đe dọa ngày càng tinh vi”, ông Nguyễn Gia Đức nhấn mạnh.

Hội nghị Accelerate 25 Asia diễn ra ngày 3 tháng 6 tại Hà Nội. Tại đây các chuyên gia bảo mật đã chia sẻ về các xu hướng tội phạm mạng cũng như đưa ra các giải pháp đảm bảo an ninh mạng. Ảnh BTC

Tại Việt Nam, các tổ chức ngày càng trở nên dễ tổn thương trước các mối đe dọa ẩn danh, hoạt động âm thầm. Các mối đe dọa được báo cáo nhiều nhất bao gồm: phần mềm tống tiền (64%), các cuộc tấn công chuỗi cung ứng phần mềm (58%), lỗ hổng đám mây (56%), các mối đe dọa từ nội bộ (52%), cũng như các lỗ hổng chưa vá và zero-day (50%).

Điều đáng nói, nguồn nhân lực chính là điểm nghẽn lớn đối với các đội ngũ bảo mật tại Việt Nam. Chỉ 15% số tổ chức có vị trí Giám đốc An ninh thông tin (CISO) riêng biệt, trong khi phần lớn (63%) ngoài chịu trách nhiệm quản lý và giám sát các hoạt động an ninh mạng phải kiêm nhiệm thêm nhiều trọng trách công nghệ khác. Chỉ 6% tổ chức có đội ngũ chuyên biệt cho các chức năng như săn tìm mối đe dọa mạng (threat hunting) và hoạt động bảo mật.

Bên cạnh đó, kết quả khảo sát cũng nhận định, việc đầu tư cho rung bình chỉ 15% ngân sách CNTT được phân bổ cho an ninh mạng, tương đương khoảng 1,4% tổng doanh thu, tỷ lệ được cho là khá nhỏ so với quy mô và mức độ nghiêm trọng của các mối đe dọa. Đặc biệt, với các lĩnh vực trọng yếu như bảo mật OT/IoT, DevSecOps và đào tạo an ninh mạng vẫn chỉ nhận được nguồn ngân sách hạn chế, phản ánh khoảng cách đáng kể trong việc xử lý các lỗ hổng vận hành và mang yếu tố con người.

Ông Peerapong Jongvibool - Phó Chủ tịch Fortinet Đông Nam Á cho rằng các tổ chức đang đối mặt với làn sóng đe dọa ngày càng tinh vi và khó lường - từ lỗi cấu hình, hành vi nội gián cho đến các cuộc tấn công được hỗ trợ bởi AI. Ảnh BTC

Ông Peerapong Jongvibool - Phó Chủ tịch Fortinet Đông Nam Á nhấn mạnh, với các cuộc chiến tranh, súng đạn chưa hẳn đã là cuộc chiến đầu tiên mà là cuộc chiến tấn công vào các cơ sở hạ tầng trọng yếu, bao gồm cả tấn công mạng, phá hủy vận hành. Do đó, “Việc chuyển sang các mô hình an ninh mạng tích hợp, lấy đánh giá rủi ro làm trọng tâm là điều tất yếu để duy trì vị thế chủ động.”