Chiến lược tiếp cận AI "chậm mà chắc" của Nhật Bản

Ứng dụng AI có thể mang đến cho Nhật Bản nhiều cơ hội mới để giải quyết các thách thức về mặt cấu trúc từ xã hội già hóa đến tình trạng thiếu hụt lao động, đồng thời mở đường cho sự đổi mới để tăng trưởng. Tuy vậy, Nhật Bản đang áp dụng AI theo cách chậm rãi, chậm hơn các quốc gia khác.

Tỷ lệ ứng dụng AI vẫn khá thấp

Một báo cáo gần đây của chính phủ Nhật Bản về thông tin và truyền thông cho thấy người dân và doanh nghiệp Nhật Bản không tận dụng AI nhiều như những người dân ở các quốc gia khác. Chỉ có 9,1% người dân Nhật Bản sử dụng AI, so với 56,3% ở Trung Quốc.

Theo Mô hình trưởng thành AI quốc tế mới công bố của BSI, các tổ chức Nhật Bản cần tiến bộ hơn nữa để tích hợp AI một cách trơn tru vào hoạt động của mình và chuẩn bị cho nhân viên những thay đổi trong công việc. Cuộc thăm dò của BSI đối với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản cho thấy 1/5 coi AI là rủi ro hơn là cơ hội kinh doanh, với mối quan tâm chính là an ninh mạng. Trong khi hầu hết tin rằng nếu các công ty không đầu tư vào AI, họ sẽ gặp bất lợi về mặt cạnh tranh, thì chỉ có 2/3 doanh nghiệp Nhật Bản có khả năng đầu tư vào AI trong năm năm tới, so với 100% ở Trung Quốc.

Một bức tranh tương tự xuất hiện xung quanh sự tự tin vào khả năng khai thác lợi ích của AI của doanh nghiệp (50% so với 96% của Trung Quốc). Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản cũng cho biết có rất ít thông tin về AI cho nhân viên.

Sách trắng của chính phủ Nhật Bản chỉ ra rằng công chúng thiếu nhận thức về cách sử dụng AI và tính hữu ích của nó. Nhưng sự chậm trễ trong việc hoàn thiện AI dường như bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoài bản thân AI, bao gồm chính sách của chính phủ, hoạt động truyền thông và các yếu tố văn hóa tập trung vào việc tránh rủi ro và thận trọng.

Hệ thống giá trị độc đáo của Nhật Bản, và cụ thể là sự miễn cưỡng trong việc giới thiệu một cái gì đó mới hoặc thay đổi các quy trình hiện có mà không cân nhắc kỹ lưỡng, cũng là yếu tố then chốt. Sự bảo thủ tương đối này đã được nhìn thấy trong các lĩnh vực khác của việc áp dụng công nghệ, ví dụ như tiến độ chậm chạp trong việc triển khai các phương thức thanh toán kỹ thuật số.

Ngược lại, công nghệ đã được tận dụng ở Ấn Độ và Trung Quốc với tinh thần tự do hơn nhiều. Trung Quốc đang tìm cách thống trị thị trường AI bằng các khoản đầu tư lớn được hỗ trợ bởi mệnh lệnh chính trị nhằm tối đa hóa các cơ hội. Ấn Độ có lịch sử vững chắc về phát triển phần mềm và xuất khẩu dịch vụ kỹ thuật số, vốn là một phần lâu đời trong chiến lược tăng trưởng kinh tế của đất nước và được chính phủ hỗ trợ hoàn toàn.

Ở các quốc gia như Nhật Bản và Vương quốc Anh, nỗi lo về tác động và rủi ro của AI đã nổi lên trong cộng đồng và có thể làm lu mờ những mặt tích cực. Do đó, có vẻ như các quốc gia này tập trung nhiều hơn vào quy định, kiểm soát và tăng cường giám sát.

Sách trắng của chính phủ Nhật Bản nhấn mạnh đến rủi ro của AI và kêu gọi kiểm soát an toàn cũng như quan sát và học hỏi từ các quốc gia khác. Sự tập trung vào rủi ro này có thể giải thích mức độ quan tâm của công chúng cao hơn so với các quốc gia áp dụng AI nhanh hơn.

Nhật Bản thực thi chiến lược "Chậm mà chắc" với AI?

Theo Nikkei, Nhật Bản có cách tiếp cận với những thay đổi theo lập trường thận trọng có thể có nghĩa là Nhật Bản đang tụt hậu hiện tại, nhưng điều đó không có nghĩa là họ sẽ tụt hậu trong 12 tháng nữa. Chiến lược chờ đợi và xem xét này có thể là một chiến lược hợp lý tại thời điểm có thể là đỉnh cao của sự cường điệu về AI.

Nhật Bản nghiên cứu các ví dụ thành công của các quốc gia khác trước khi triển khai công nghệ mới. Điều này có lý vì việc áp dụng và tích hợp công nghệ tiên tiến vào công việc và cuộc sống là một cuộc chạy marathon chứ không phải chạy nước rút và cần có thời gian, đặc biệt là ở những xã hội coi trọng truyền thống. Thành công ở Nhật Bản không nhất thiết là phải là người đầu tiên, mà là triển khai tốt bằng cách xây dựng lòng tin trong toàn xã hội.

CL110N và Nyokkey của Kawasaki Robotics, robot xã hội tự động có cánh tay di động, được trình diễn tại Tuần lễ Robot Nhật Bản ở Tokyo. Ảnh: Reuters

Chính phủ Nhật Bản đã thiết lập các rào chắn hợp lý và tập trung vào việc trở nên sẵn sàng hơn với AI. Cách tiếp cận thận trọng của Nhật Bản giúp họ có thể học hỏi từ những thành công - và thất bại - ở những nơi khác và đẩy nhanh tiến độ theo cách thực sự có lợi cho xã hội.

Nhật Bản hiện đang dẫn đầu toàn cầu về "Xã hội 5.0" - sử dụng công nghệ để xây dựng một thế giới bền vững hơn. Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản có kỳ vọng cao nhất về việc các doanh nghiệp có vai trò trong việc xây dựng lòng tin vào AI và thúc đẩy cũng như hỗ trợ đổi mới trong xã hội (100%). Ngoài ra, 9 trong số 10 nhà lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản đồng ý rằng các tổ chức có trách nhiệm đảm bảo lợi ích của AI được chia sẻ trên toàn xã hội.

Theo các chuyên gia, các tổ chức Nhật Bản nên đầu tư nhiều hơn vào AI và điều chỉnh các chiến lược của họ theo tầm nhìn "Xã hội 5.0" của quốc gia mình để sử dụng AI như một lực lượng vì mục đích tốt đẹp. Việc coi AI không phải là mối đe dọa mà là người bạn đồng hành sẽ giúp Nhật Bản tiếp cận AI theo đúng góc nhìn.

Hợp tác với ngành công nghiệp và các quốc gia khác có thể là một cách hiệu quả để hiểu được những lợi ích có thể có và tìm ra sự hợp tác. Đầu tư vào các tiêu chuẩn, đào tạo và đảm bảo cũng là chìa khóa khi AI trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống và công việc.

Khi việc sử dụng AI ngày càng sâu rộng, khái niệm về thành phố thông minh và các khái niệm tương tự khác cũng có thể trở nên phổ biến hơn. Nhật Bản có cơ hội sử dụng AI một cách an toàn để tăng cường khả năng của con người trong việc mang lại sự chuyển đổi nhằm theo đuổi cuộc sống tốt đẹp và bền vững hơn, đồng thời vượt qua những thách thức của dân số già hóa và tình trạng thiếu hụt lao động.

Và thay vì lo lắng về việc Nhật Bản tụt hậu so với các quốc gia khác, cách tiếp cận thận trọng của Nhật Bản có thể mang lại lợi nhuận nếu họ bắt đầu đầu tư và coi AI là một cơ hội lớn để thay đổi cuộc sống, tạo ra tác động tích cực đến xã hội và đẩy nhanh tiến trình hướng tới một thế giới bền vững.