Nhiều thanh thiếu niên sử dụng ChatGPT để làm bài tập, bất chấp lỗi công nghệ

Một cuộc khảo sát mới đây của Trung tâm nghiên cứu Pew cho thấy ngày càng nhiều thanh thiếu niên thuộc thế hệ Z đang sử dụng ChatGPT, một chatbot hỗ trợ AI của OpenAI, để làm bài tập ở trường. Tuy nhiên, không rõ liệu họ có nhận thức được đầy đủ những hạn chế và rủi ro tiềm ẩn của công nghệ này hay không.

Kết quả khảo sát ghi nhận rằng việc sử dụng ChatGPT cho bài tập đã tăng gấp đôi so với hai năm trước, khi có tới 26% thanh thiếu niên từ 13 đến 17 tuổi ở Hoa Kỳ thừa nhận đã tận dụng công cụ này để làm việc liên quan đến trường học.

Sự chấp nhận của ChatGPT trong giới trẻ không đồng nhất. Khoảng 54% thanh thiếu niên tham gia khảo sát cho rằng sử dụng ChatGPT cho mục đích nghiên cứu các chủ đề mới là chấp nhận được. Tuy nhiên, tỉ lệ tán thành giảm khi nói đến các trường hợp cụ thể như giải toán hoặc viết bài luận, chỉ lần lượt đạt 29% và 18%. Điều này cho thấy không phải thanh thiếu niên nào cũng thoải mái sử dụng công cụ AI trong những nhiệm vụ học thuật đòi hỏi độ chính xác cao hoặc tư duy phân tích sâu.

Nguồn hình ảnh: Nikos Pekiaridis/NurPhoto / Getty Images

Mặc dù ngày càng phổ biến, ChatGPT lại bộc lộ nhiều hạn chế khiến chất lượng hỗ trợ không phải lúc nào cũng đảm bảo. Công cụ này vốn không giỏi trong toán học và đôi lúc gặp khó khăn trong việc cung cấp thông tin chính xác, làm giảm độ tin cậy khi sử dụng cho các nhiệm vụ học tập quan trọng. Một nghiên cứu gần đây kiểm tra khả năng giải các câu hỏi ở cấp tiến sĩ trong lĩnh vực lịch sử cho thấy GPT-4o – mô hình ngầm đứng sau ChatGPT – chỉ trả lời chính xác hơn một chút so với xác suất đoán ngẫu nhiên. Hơn nữa, hiệu suất của ChatGPT có sự chênh lệch lớn, với điểm yếu rõ ràng ở các chủ đề như địa chính trị và tính di động xã hội tại khu vực cận Sahara ở châu Phi.

Đáng chú ý, nhóm thanh thiếu niên có nhân khẩu học khác nhau cũng ghi nhận tần suất sử dụng ChatGPT khác nhau trong trường học. Theo cuộc khảo sát của Pew, thanh thiếu niên gốc Tây Ban Nha và da đen có xu hướng sử dụng ChatGPT nhiều hơn so với thanh thiếu niên da trắng. Điều này đặt ra câu hỏi liệu công cụ AI này có đang tạo ra sự khác biệt trong cách tiếp cận học tập tùy thuộc vào nền tảng dân cư và văn hóa hay không.

Các nghiên cứu về tác động sư phạm của ChatGPT cũng đưa ra những kết luận trái chiều. Một nghiên cứu từ Đại học Pennsylvania cho thấy học sinh trung học tại Thổ Nhĩ Kỳ có quyền sử dụng ChatGPT lại có kết quả toán học thấp hơn so với nhóm không có quyền truy cập, cho thấy sự lạm dụng công cụ này có thể gây phản tác dụng. Trong một nghiên cứu khác, học sinh Đức sử dụng ChatGPT có vẻ dễ dàng tìm tài liệu nghiên cứu hơn, nhưng lại thiếu sự khéo léo khi tổng hợp và phân tích những tài liệu này so với các bạn cùng lứa không sử dụng AI. Điều này cho thấy, thay vì hỗ trợ năng lực tư duy, ChatGPT đôi khi có thể khiến người dùng trở nên phụ thuộc và suy giảm khả năng tự suy luận.

Nỗi lo ngại không chỉ xuất phát từ kết quả của học sinh mà còn từ góc nhìn của giáo viên. Theo một khảo sát riêng của Pew, 25% giáo viên trường công K-12 tin rằng việc sử dụng các công cụ AI như ChatGPT gây ra nhiều tác hại hơn là lợi ích trong giáo dục. Cùng lúc, một cuộc thăm dò của Rand Corporation và Trung tâm Tái thiết Giáo dục Công lập ghi nhận rằng chỉ có 18% nhà giáo dục K-12 đưa AI vào giảng dạy trong lớp học. Những con số này phản ánh rằng ứng dụng AI vào giáo dục vẫn còn đang đối diện với những rào cản lớn về sự tin tưởng và hiệu quả thực tiễn.

Việc sử dụng ChatGPT trong học đường đang tăng mạnh, đặc biệt với thanh thiếu niên, nhưng đi kèm với đó là một loạt những vấn đề cần được quan tâm. Từ việc công cụ không đáng tin cậy trong một số lĩnh vực học thuật cho đến sự thiếu rõ ràng trong tác động giáo dục dài hạn, câu hỏi lớn vẫn đặt ra là liệu các lợi ích tiềm năng của ChatGPT có vượt qua được những hạn chế vốn có hay không. Đối với thế hệ Z, công nghệ này đang mở ra cơ hội học tập mới mẻ nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ làm suy yếu kỹ năng tư duy độc lập nếu không được sử dụng đúng cách. Trong một bối cảnh giáo dục ngày càng thay đổi nhanh chóng, việc cân bằng giữa việc ứng dụng công nghệ và bảo vệ giá trị học thuật truyền thống sẽ đóng vai trò quyết định.